Rumeli Hisarı İstanbul’un Sarıyer ilçesinde Boğaziçi’nde bulunduğu semte adını veren hisar. Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’un fethinden önce boğazın kuzeyinden gelebilecek saldırıları engellemek için Anadolu yakasındaki Anadolu Hisarı’nın tam karşısına inşa ettirilmiştir. Burası boğazın en dar noktasıdır.Mekanda uzun yıllardır Rumeli Hisarı Konserleri düzenlenmektedir.
Rumeli Hisarı
İstanbul Sarıyer’de bulunan Rumeli Hisarı 30 dönümlük bir alanı kapsamaktadır. Anadolu Hisarı’nın karşısında İstanbul Boğazı’nın 600 metrelik en dar ve akıntılı kısmında uzaktan bakıldığı zaman eski harflerle Muhammed biçiminde okunacak şekilde inşa edilmiş bir hisardır. 90 gün gibi kısa bir sürede tamamlanan hisarın üç büyük kulesi dünyanın en büyük kale burçlarına sahiptir.
Rumelihisarı’nın adı Fatih vakfiyelerinde Kulle-i Cedide; Neşri tarihinde Yenice Hisar; Kemalpaşazade Aşıkpaşazade ve Nişancı tarihlerinde Boğazkesen Hisarı olarak geçmektedir. Deniz güvenliğini sağlamak için en dar noktadadır.Mimarisi öyledir ki bir dilde üsten görünüşünde MUHAMMED yazısı görülür.
Rumeli Hisarının Yapım hikayesi
Fatihİstanbul’u almayı kafasına koymuştur.Öncelikle Yıldırım Bayezîd’in yaptırdığı Anadolu Hisarının karşına Rumeli Hisarını yaptıracaktır.Bizans İmparatoru Konstantinden bir avköşkü yapmak için toprak ister.İmparator dalga geçercesine bu avköşkünün bir dana derisi kadar yer kaplamasını ve bukadar toprak verceğini söyler.Tabi Fatih akıllı adamhemen bir dana kestirip derisini yüzdürür ve deriden iplik yaptırır.Rumeli Hisarının yapılacağı alanı bu iple çevirir.İmparator inşaata bakmaya geldiginde şaşırır.Çünkü inşaat arzisi ne demek bir dana derisiyüzlerce dana derisini içine alacak kadar büyüktür.Durumu Fatih’e bildirdiğinde Fatih dana derisinden yaptırdığı ipi gösterir ve şöyle der:”Ben bu ipi dana derisinden eğirttim.Bir fazlası varsa yıkalım.” İmparator da yanındakiler de çaresiz susar ve hisarın yapımına izin verirler.
Rumeli Hisarının Yapımı
Hisarın inşaatına 15 Nisan 1452′de başlanmıştır. İş bölümü yapılarak her bölümün inşaası bir paşanın denetimine verilmiş deniz tarafına düşen bölümün inşaasını da Fatih Sultan Mehmet bizzat kendisi üstlenmiştir. Denizden bakıldığında sağ taraftaki kulenin yapımına Saruca Paşasol taraftakinin yapımına Zağanos Paşa kıyıdaki kulenin yapımına da Halil Paşa nezaret etmiştir. Buralardaki kuleler de bu paşaların adlarını taşımaktadırlar. Hisarın inşası 31 Ağustos1452′de tamamlanmıştır.
Hisarın yapımda kullanılan keresteler İznik ve Karadeniz Ereğlisi’nden taşlar ve kireç Anadolu’nun değişik yerlerinden ve spoliler (devşirme parça taş) çevredeki harap Bizans yapılarından temin edilmiştir. Mimar E. H. Ayverdi’ye göre hisarın yapımında yaklaşık olarak 300 usta 700-800 işçi 200 arabacı kayıkçı nakliyeci ve diğer tayfa çalışmıştır. 60000 metrekare alanı kapsayan eserin kargir hacmi yaklaşık 57700 metreküptür.
Rumelihisarı’nın Saruca Paşa Halil Paşa ve Zağanos Paşa adlarında üç büyük ve Küçük Zağanos Paşa ile 13 adet irili ufaklı burcu bulunmaktadır. Zemin katları ile birlikte Saruca Paşa ve Halil Paşa kuleleri 9 katlı Zağanos Paşa Kulesi ise 8 katlıdır. Saruca Paşa Kulesi’nin çapı 2330 metreduvar kalınlığı 7 metre yüksekliği ise 28 metredir. Zağanos Paşa Kulesi’nin çapı 2670 metreduvar kalınlığı 570 metre yüksekliği ise 21 metredir. Halil Paşa Kulesi’nin çapı 2330 metreduvar kalınlığı 65 metre ve yüksekliği de 22 metredir.
Hisarın büyük kuleleri birleştiren çevirme duvarlarının kuzeyden güneye uzunluğu 250 metredoğudan batıya uzunluğu ise 125 metredir. Dağ Kapısı Dizdar Kapısı Hisarpeçe Kapısı ve Sel Kapısı olmak üzere 4 ana ve Mezarlık Kapısı adlı bir tali kapısı vardır. Güneye bakan kulenin yakınında cephane ve erzak mahzenlerine giden yolların ucunda 2 gizli kapısı da bulunmaktadır. Biri tıkalı iki su mecrası ikisi kaybolmuş üç çeşmesi vardır. Camiden günümüze yalnızca yıkık minaresi kalmıştır.
Rumeli Hisarının Onarımı
Rumeli Hisarı 1509 Büyük İstanbul Depreminde büyük zarar görmüş ancak hemen onarılmıştır. 1746 yılında çıkan yangında ahşap kısmı harap olmuştur. Hisar tekrar III. Selim (1789-1807) döneminde onarılmıştır. Hisarın kulelerini örten ahşap külahlar yıkılınca kale içi küçük ahşap evlerle dolmuştur. 1953 yılında cumhurbaşkanı Celâl Bayar’ın talimatı ile üç Türk bayan mimar Cahide Tamer Selma Emler ve Mualla Anhegger-Eyüboğlu hisarın onarımı için gerekli çalışmaları başlatmış kale içindeki ahşap evler kamulaştırılarak yıkılmış ve restorasyon gerçekleştirilmiştir.
Rumeli Hisarının Bugünkü Durumu
Rumeli Hisarı bugün müze ve açık hava tiyatrosu olarak kullanılmaktadır. Hisarda açık teşhir yapılmakta sergi salonu bulunmamaktadır. Toplar gülleler ve Haliç’i kapattığı söylenen zincirin bir parçasından oluşan eserler bahçede sergilenmektedir.
Rumeli Hisarı ayrıca İstanbul’un Sarıyer ilçesine bağlı bir semttir. Her yılın yaz döneminde konserlerin başladığı mekan olarak da bilinir. Ayrıca çok sayıda balık restoranı mevcuttur.